Ostatnio myślałam o tym, co chciałabym w tym roku zrobić - prawo jazdy, udział w konferencji naukowej (oba in progress...) i po raz kolejny pojawiła mi się w głowie myśl... może tatuaż? A jeśli tatuaż, to wiadomo jaki. Jest jeden wzór wywodzący się z łotewskiego folkloru, który szczególnie do mnie przemawia. Chodzi to za mną od tak dawna, że pewnie nigdy go nie zrobię, ale za to opowiem Wam o... drzewie słońca, czyli Austras koks.
Na pewno nikomu nie jest obcym, że nasi przodkowie, Słowanie oraz Bałtowie (albowiem oni podobno niegdyś tworzyli tzw. wspólnotę bałtosłowiańską) byli poganami, czcili namiętnie siły przyrody - np. Peruna czy też u bałtów Pērkūnasa (lit.) czy też Perkonsa (łot.), czyli siłę piorunów i błyskawic, a także Słońce i Księżyc, wierzyli w matki lasów, drobne duszki, które pomagały lub psociły w gospodarstwie, no i ubóstwiali także drzewa.
Austras koks, czyli drzewo Wschodu, to inaczej Saules koks, czyli drzewo Słońca, którego symbolem jest najczęściej dąb. Czasem przedstawiane jest jako jodła lub krzew. Drzewo to jest wielopoziomową metaforą obrazującą miejsce człowieka w świecie.
Korzenie drzewa zbudowane są z miedzi i oznaczają strefę świata podziemnego lub przeszłość. Pień symbolizuje świat środkowy, gdzie żyją istoty żywe: ludzie i zwierzęta. Liście są ze srebra, a gałęzie - ze złota.
Ornament, który często pojawia się w łotewskim wzornictwie ludowym, np. jako haft na strojach ludowych, często ma formę, która wpisuje się w kwadrat, prostokąt lub trójkąt.
Co ciekawe, syntetyczny rysunek drzewa to herb Romuvy, litewskiego nurtu odrodzenia pogańskiej religii Bałtów.
Następujące znaki wchodzą w skład drzewa:
skujiņas - czyli igiełki,
svecītes - lampeczki, świeczuszki,
mēness zīme - znak księżyca,
ūsiņa zīme - znak łotewskiego boga światła, który często przedstawiany jest jako koń...
...a także inne znaki. Tutaj na przykład można też doszukać się w centrum drzewa Akas zīme (studni), która oznacza Słońce i świat - i stanowi znak ochronny dla rodzin.
Jak już wspomniałam, drzewo jest metaforą przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Jego pień łączy pokolenia rodzin - te żyjące z tymi, które już odeszły i z tymi, które mają dopiero przyjść na świat: przodków, żyjące osoby i ich potomstwo. Symbolizuje przekazywanie wiedzy i tradycji z pokolenia na pokolenie. To również dlatego w łotewskim folklorze znak drzewa Słońca jest, podobnie jak wspomniana studnia, znakiem ochronnym dla rodzin, ma dawać im siłę, wsparcie oraz moc duchową.
Post zgłaszam do #tematygodnia nr 39 w temacie: "1: Drzewa klasyfikacyjne".